孝经全文带拼音版

kāizōngmíngyìzhāngdìyī 开宗明义章第一 zhòngníjūcéngzǐchízǐyuēxiānwángyǒuzhìdéyàodàoyǐshùn 仲尼居,曾子持。子曰,“先王有至德要道,以顺 mínyònghémùshàngxiàwúyuànrǔzhīzhīhūtiānxià 天下,民用和睦,上下无怨。汝知之乎,” céngzǐbìxíyuēcānbùmǐnhézúyǐzhīzhī 曾足以知之,” 子避席曰,“参不敏,何 zǐyuēfūxiàodézhīběnyějiàozhīsuǒyóushēngyěfùzuò 子曰,“夫孝,德之本也,教之所由生也。复坐,wúyǔrǔ 吾语汝。” shēntǐfāfūshòuzhīfùmǔbùgǎnhuǐshāngxiàozhīshǐyělì “身体发肤,受之父母,不敢毁伤,孝之始也。立shēnhángdàoyángmíngyúhòushìyǐxiǎnfùmǔxiàozhīzhōngyěfūxiào身行道,扬名于后世,以显父母,孝之终也。夫孝, dàyǎyúnwúniànshǐyúshìqīnzhōngyúshìjūnzhōngyúlìshēn 始于事亲,忠于事君,终于立身。《大雅》云,‘无念ěrzǔyùxiūjuédé 尔祖,聿修厥德。’” tiānzǐzhāngdìèr 天子章第二 zǐyuēàiqīnzhěbùgǎnèyúrénjìngqīnzhěbùgǎnmànyúrén 子曰,“爱亲者,不敢恶于人,敬亲者,不敢慢于人。àijìngjìnyúshìqīnérdéjiàojiāyúbǎixìngxíngyúsìhǎigàitiānzǐzhī爱敬尽于事亲,而德教加于百姓,刑于四海。盖天子之xiàoyěfǔxíngyúnyìrényǒuqìngzhàomínlàizhī 孝也。《甫刑》云,‘一人有庆,兆民赖之。’” zhūhóuzhāngdìsān 诸侯章第三 zàishàngbùjiāogāoérbùwēizhìjiéjǐndùmǎnérbùyìgāo 在上不骄,高而不危,制节谨度,满而不溢。高érbùwēisuǒyǐchángshǒuguìyěmǎnérbùyìsuǒyǐchángshǒufùyě而不危,所以长守贵也。满而不溢,所以长守富也。fùguìbùlíqíshēnránhòunéngbǎoqíshèjìérhéqímínréngàizhū富贵不离其身,然后能保其社稷,而和其民人。盖诸hóuzhīxiàoyěshīyúnzhànzhànjīngjīngrúlínshēnyuānrúlǚbó 孝也。《诗》云,“战战兢兢,如临深渊,如履薄侯之 bīng 冰。” qīngdàfūzhāngdìsì 卿大夫章第四 fēixiānwángzhīfǎfúbùgǎnfúfēixiānwángzhīfǎyánbùgǎndàofēi 非先王之法服不敢服,非先王之法言不敢道,非xiānwángzhīdéxíngbùgǎnhángshìgùfēifǎbùyánfēidàobùxíngkǒuwú先王之德行不敢行。是故非法不言,非道不行,口无zéyánshēnwúzéhángyánmǎntiānxiàwúkǒuguòhángmǎntiānxiàwúyuànè择言,身无择行,言满天下无口过,行满天下无怨恶,sānzhěbèiyǐránhòunéngshǒuqízōngmiàogàiqīngdàfūzhīxiàoyě三者备矣,然后能守其宗庙。盖卿大夫之孝也。 shīyúnsùyèfěixièyǐshìyīrén 《诗》云,“夙夜匪懈,以事一人。” shìzhāngdìwǔ 士章第五 zīyúshìfùyǐshìmǔéràitóngzīyúshìfùyǐshìjūnér 资于事父以事母,而爱同,资于事父以事君,而 jìngtónggùmǔqǔqíàiérjūnqǔqíjìngjiānzhīzhěfùyěgùyǐ敬同。故母取其爱,而君取其敬,兼之者父也。故以xiàoshìjūnzézhōngyǐjìngshìchángzéshùnzhōngshùnbùshīyǐshìqíshàng孝事君则忠,以敬事长则顺。忠顺不失,以事其上, shīyúnránhòunéngbǎoqílùwèiérshǒuqíjìsìgàishìzhīxiàoyě然后能保其禄位,而守其祭祀。盖士之孝也。《诗》云,sùxīngyèmèiwútiǎněrsuǒshēng “夙忝尔所生。” 兴夜寐,无 shùrénzhāngdìliù 庶人章第六 yòngtiānzhīdàofēndìzhīlìjǐnshēnjiéyòngyǐyǎngfùmǔcǐ 用天之道,分地之利,谨身节用,以养父母,此shùrénzhīxiàoyěgùzìtiānzǐzhìyúshùrénxiàowúzhōngshǐérhuànbù庶人之孝也。故自天子至于庶人,孝无终始,而患不jízhěwèizhīyǒuyě 及者,未之有也。 sāncáizhāngdìqī 三才章第七 céngzǐyuēshènzāixiàozhīdàyě 曾子曰,“甚哉,孝之大也，” zǐyuēfūxiàotiānzhījīngyědìzhīyìyěmínzhīhángyětiān 子曰,“夫孝,天之经也,地之义也,民之行也。天dìzhījīngérmínshìzézhīzétiānzhīmíngyīndìzhīlìyǐshùntiānxià地之经,而民是则之。则天之明,因地之利,以顺天下。shìyǐqíjiàobùsùérchéngqízhèngbùyánérzhìxiānwángjiànjiàozhīkě是以其教不肃而成,其政不严而治。先王见教之可yǐhuàmínyěshìgùxiānzhīyǐbóàiérmínmòyíqíqīnchénzhīyú以化民也,是故先之以博爱,而民莫遗其亲,陈之于 déyìérmínxìnghángxiānzhīyǐjìngràngérmínbùzhēngdǎozhīyǐlǐ德义,而民兴行。先之以敬让,而民不争,导之以礼lèérmínhémùshìzhīyǐhàowùérmínzhījìnshīyúnhè乐,而民和睦,示之以好恶,而民知禁。《诗》云,‘赫hèshīyǐnmínjùěrzhān 赫师尹,民具尔瞻。’” xiàozhìzhāngdìbā 孝治章第八 zǐyuēxīzhěmíngwángzhīyǐxiàozhìtiānxiàyěbùgǎnyíxiǎoguózhī 子曰,“昔者明王之以孝治天下也,不敢遗小国之 érkuàngyúgōnghóubózǐnánhūgùdéwànguózhīhuānchén 臣,而况于公、侯、伯、子、男乎,故得万国之欢xīnyǐshìqíxiānwángzhìguózhěbùgǎnwǔyúguānguǎérkuàngyúshì心,以事其先王。治国者,不敢侮于鳏寡,而况于士mínhūgùdébǎixìngzhīhuānxīnyǐshìqíxiānjūnzhìjiāzhěbùgǎn民乎,故得百姓之欢心,以事其先君。治家者,不敢shīyúchénqièérkuàngyúqīzihūgùdérénzhīhuānxīnyǐshìqíqīn失于臣妾,而况于妻子乎,故得人之欢心,以事其亲。fūrángùshēngzéqīnānzhījìzéguǐxiǎngzhīshìyǐtiānxiàhépíng夫然,故生则亲安之,祭则鬼享之。是以天下和平,zāihàibùshēnghuòluànbùzuògùmíngwángzhīyǐxiàozhìtiānxiàyěrúcǐ灾害不生,祸乱不作。故明王之以孝治天下也如此。 shīyúnyǒujiàodéxíngsìguóshùnzhī 《诗》云,‘有觉德行,四国顺之。’” shèngzhìzhāngdìjiǔ 圣治章第九 céngzǐyuēgǎnwènshèngrénzhīdéwúyǐjiāyúxiàohū 曾子曰,“敢问圣人之德无以加于孝乎,” zǐyuētiāndìzhīxìngrénwéiguìrénzhīhángmòdàyúxiàoxiào 子曰,“天地之性,人为贵。人之行,莫大于孝。孝mòdàyúyánfùyánfùmòdàyúpèitiānzézhōugōngqírényěxīzhě莫大于严父。严父莫大于配天,则周公其人也。昔者zhōugōngjiāosìhòujìyǐpèitiānzōngsìwénwángyúmíngtángyǐpèishàngdì周公郊祀后稷以配天,宗祀文王于明堂,以配上帝。shìyǐsìhǎizhīnèigèyǐqízhíláijìfūshèngrénzhīdéyòuhéyǐ是以四海之内,各以其职来祭。夫圣人之德,又何以jiāyúxiàohūgùqīnshēngzhīxīxiàyǐyǎngfùmǔrìyánshèngrényīnyán加于孝乎,故亲生之膝下,以养父母日严。圣人因严yǐjiàojìngyīnqīnyǐjiàoàishèngrénzhījiàobùsùérchéngqízhèngbù以教敬,因亲以教爱。圣人之教不肃而成,其政不yánérzhìqísuǒyīnzhěběnyěfùzǐzhīdàotiānxìngyějūnchénzhī严而治,其所因者本也。父子之道,天性也,君臣之yìyěfùmǔshēngzhīxùmòdàyānjūnqīnlínzhīhòumòzhòngyān义也。父母生之,续莫大焉。君亲临之,厚莫重焉。gùbùàiqíqīnéràitārénzhěwèizhībèidébújìngqíqīnérjìngtārén故不爱其亲而爱他人者,谓之悖德,不敬其亲而敬他人zhěwèizhībèilǐyǐshùnzénìmínwúzéyānbùzàiyúshànér者,谓之悖礼。以顺则逆,民无则焉。不在于善,而jiēzàiyúxiōngdésuīdézhījūnzǐbùguìyějūnzǐzébùrányán皆在于凶德,虽得之,君子不贵也。君子则不然,言sīkědàoxingsīkělèdéyìkězūnzuòshìkěfǎróngzhǐkěguān思可道,行思可乐,德义可尊,作事可法,容止可观,jìntuìkědùyǐlínqímínshìyǐqímínwèiéràizhīzéérxiàngzhī进退可度,以临其民。是以其民畏而爱之,则而象之。gùnéngchéngqídéjiàoérhángqízhènglìngshīyúnshūrénjūnzǐ故能成其德教,而行其政令。《诗》云,‘淑人君子, qíyíbùtuī 其仪不忒。’” jìxiàohángzhāngdìshí 纪孝行章第十 zǐyuēxiàozǐzhīshìqīnyějūzézhìqíjìngyǎngzézhìqílè 子曰,“孝子之事亲也,居则致其敬,养则致其乐,bìngzézhìqíyōusàngzézhìqíāijìzézhìqíyánwǔzhěbèiyǐ病则致其忧,丧则致其哀,祭则致其严。五者备矣,ránhòunéngshìqīnshìqīnzhějūshàngbùjiāowéixiàbùluànzàichǒubù然后能事亲。事亲者,居上不骄,为下不乱,在丑不zhēngjūshàngérjiāozéwángwéixiàérluànzéxíngzàichǒuérzhēngzébīng争。居上而骄则亡,为下而乱则刑,在丑而争则兵。 suīrìyòngsānshēngzhīyǎngyóuwéibúxiàoyěsānzhěbùchú 三者不除,虽日用三牲之养,犹为不孝也。” wǔxíngzhāngdìshíyī 五刑章第十一 zǐyuēwǔxíngzhīshǔsānqiānérzuìmòdàyúbúxiàoyàojūnzhěwú 子曰,“五刑之属三千,而罪莫大于不孝。要君者无shàngfēishèngrénzhěwúfǎfēixiàozhěwúqīncǐdàluànzhīdàoyě上,非圣人者无法,非孝者无亲。此大乱之道也。” guǎngyàodàozhāngdìshíèr 广要道章第十二 zǐyuējiàomínqīnàimòshànyúxiàojiàomínlǐshùnmòshànyú 子曰,“教民亲爱,莫善于孝。教民礼顺,莫善于tìyífēngyìsúmòshànyúlèānshàngzhìmínmòshànyúlǐlǐzhě悌。移风易俗,莫善于乐。安上治民,莫善于礼。礼者,jìngéryǐyǐgùjìngqífùzézǐyuèjìngqíxiōngzédìyuèjìng敬而已矣。故敬其父,则子悦,敬其兄,则弟悦,敬 qíjūnzéchényuèjìngyīrénérqiānwànrényuèsuǒjìngzhěguǎér其君,则臣悦,敬一人,而千万人悦。所敬者寡,而yuèzhězhòngcǐzhīwèiyàodàoyě 悦者众,此之谓要道也。” guǎngzhìdézhāngdìshísān 广至德章第十三 zǐyuējūnzǐzhījiàoyǐxiàoyěfēijiāzhìérrìjiànzhīyějiàoyǐ 子曰,“君子之教以孝也,非家至而日见之也。教以xiàosuǒyǐjìngtiānxiàzhīwéirénfùzhěyějiàoyǐtìsuǒyǐjìngtiānxiàzhī孝,所以敬天下之为人父者也。教以悌,所以敬天下之wéirénxiōngzhěyějiàoyǐchénsuǒyǐjìngtiānxiàzhīwéirénjūnzhěyě为人兄者也。教以臣,所以敬天下之为人君者也。 shīyúnkǎitìjūnzǐmínzhīfùmǔfēizhìdéqíshúnéngshùn《诗》云,‘恺悌君子,民之父母。’非至德,其孰能顺mínrúcǐqídàzhěhū 民如此其大者乎，” guǎngyángmíngzhāngdìshísì 广扬名章第十四 zǐyuējūnzǐzhīshìqīnxiàogùzhōngkěyíyújūnshìxiōngtì 子曰,“君子之事亲孝,故忠可移于君。事兄悌,gùshùnkěyíyúchángjūjiālǐgùzhìkěyíyúguānshìyǐhángchéng故顺可移于长。居家理,故治可移于官。是以行成yúnèiérmínglìyúhòushìyǐ 于内,而名立于后世矣。” jiànzhèngzhāngdìshíwǔ 谏诤章第十五 céngzǐyuēruòfúcíàigōngjìngānqīnyángmíngzéwénmìngyǐ 曾子曰,“若夫慈爱恭敬,安亲扬名,则闻命矣。 gǎnwènzǐcóngfùzhīlìngkěwèixiàohū 敢问子从父之令,可谓孝乎,” zǐyuēshìhéyányǔshìhéyányǔxīzhětiānzǐyǒuzhēngchénqī 子曰,“是何言与,是何言与，昔者天子有争臣七rénsuīwúdàobùshīqítiānxiàzhūhóuyǒuzhēngchénwǔrénsuīwúdào人,虽无道,不失其天下,诸侯有争臣五人,虽无道,bùshīqíguódàifuyǒuzhēngchénsānrénsuīwúdàobùshīqíjiāshì不失其国,大夫有争臣三人,虽无道,不失其家,士yǒuzhēngyǒuzéshēnbùlíyúlìngmíngfùyǒuzhēngzǐzéshēnbùxiànyú有争友,则身不离于令名,父有争子,则身不陷于 dāngbùyìzézǐbùkěyǐbùzhēngyúfùchénbùkěyǐbùbùyìgù 不义。故当不义,则子不可以不争于父,臣不可以不 déwéizhēngyújūngùdāngbùyìzézhēngzhīcóngfùzhīlìngyòuyān争于君,故当不义,则争之。从父之令,又焉得为xiàohū 孝乎，” gǎnyìngzhāngdìshíliù 感应章第十六 zǐyuēxīzhěmíngwángshìfùxiàogùshitiānmíngshìmǔxiàogù 子曰,“昔者明王事父孝,故事天明,事母孝,故shidìcházhǎngyòushùngùshàngxiàzhìtiāndìmíngcháshénmíngzhāng事地察,长幼顺,故上下治。天地明察,神明彰yǐgùsuītiānzǐbìyǒuzūnyěyányǒufùyěbìyǒuxiānyěyányǒu矣。故虽天子,必有尊也,言有父也,必有先也,言有xiōngyězōngmiàozhìjìngbùwàngqīnyěxiūshēnshènxingkǒngrǔxiān兄也。宗庙致敬,不忘亲也,修身慎行,恐辱先也。zōngmiàozhìjìngguǐshénzhùyǐxiàotìzhīzhìtōngyúshénmíngguāngyú宗庙致敬,鬼神著矣。孝悌之至,通于神明,光于 sìhǎiwúsuǒbùtōngshīyúnzìxīzìdōngzìnánzìběi四海,无所不通。《诗》云,‘自西自东,自南自北,wúsībùfú 无思不服。’” shìjūnzhāngdìshíqī 事君章第十七 zǐyuējūnzǐzhīshìshàngyějìnsījìnzhōngtuìsībǔguòjiāng 子曰,“君子之事上也,进思尽忠,退思补过,将shùnqíměikuāngjiùqíègùshàngxiànéngxiāngqīnyěshīyún顺其美,匡救其恶,故上下能相亲也。《诗》云,xīnhūàiyǐxiábúwèiyǐzhōngxīncánzhīhérìwàngzhī‘心乎爱矣,遐不谓矣。中心藏之,何日忘之。’” sàngqīnzhāngdìshíbā 丧亲章第十八 zǐyuēxiàozǐzhīsàngqīnyěkūbùyǐlǐwúróngyánbùwén 子曰,“孝子之丧亲也,哭不偯,礼无容,言不文,fúměibùānwénlèbúlèshízhǐbùgāncǐāiqīzhīqíngyěsān服美不安,闻乐不乐,食旨不甘,此哀戚之情也。三rìérshíjiàomínwúyǐsǐshāngshēnghuǐbùmièxìngcǐshèngrénzhīzhèng日而食,教民无以死伤生。毁不灭性,此圣人之政yěsàngbúguòsānniánshìmínyǒuzhōngyěwéizhīguānguǒyīqīnérjǔzhī也。丧不过三年,示民有终也。为之棺椁衣衾而举之,chénqífǔguǐérāiqīzhīpǐyǒngkūqìāiyǐsòngzhīboqízháizhào陈其簠簋而哀戚之,擗踊哭泣,哀以送之,卜其宅兆,érāncuòzhīwéizhīzōngmiàoyǐguǐxiǎngzhīchūnqiūjìsìyǐshísī而安措之,为之宗庙,以鬼享之,春秋祭祀,以时思zhīshēngshìàijìngsǐshìāiqīshēngmínzhīběnjìnyǐsǐshēngzhī之。生事爱敬,死事哀戚,生民之本尽矣,死生之 yìbèiyǐxiàozǐzhīshìqīnzhōngyǐ 义备矣,孝子之事亲终矣。”